Ο... Βάκχος και η Άνδρος

Όπως πολλοί γνωρίζουν, στην Άνδρο κατά την αρχαιότητα εόρταζαν τον θεό Διόνυσο, γνωστό και ως Βάκχο. Ο Διόνυσος, γυιός του Δία και της Σεμέλης, μετέτρεπε σε κρασί το νερό που ανέβλυζε από μία πηγή κοντά στον ναό, που του είχαν αφιερώσει οι Ανδριώτες. Τις σχετικές πληροφορίες ερανιζόμεθα κυρίως από τον Λήμνιο σοφιστή Φιλόστρατο του Νερβιανού και συγκεκριμένως από το έργο του "Εικόνες". Ο Φιλόστρατος στις "Εικόνες", μεταξύ άλλων, περιγράφει έναν πίνακα που είδε στην Νάπολη του 2ου αι. μ.Χ. με θέμα την εορτή του Διονύσου στην Άνδρο. (Εικόνες 1,25)

Η αφήγηση του Φιλοστράτου ενέπνευσε αρκετούς ζωγράφους, οι οποίοι φιλοτέχνησαν πίνακες που παριστάνουν τους Ανδριώτες να εορτάζουν για τον αγαπημένο τους θεό...

Φυσικά, είναι γνωστή και η πεποίθηση πολλών ότι η αρχαία εορτή, και το θαύμα που την συνόδευε, γινόταν στις Μαίνητες (και με αυτήν την λογική ετυμολογούν το όνομα του χωριού ως προερχόμενο από τις Μαινάδες).

Στηριζόμενοι σε αυτήν την άποψη, μπορούμε να φαντασθούμε ότι το τοπίο των πινάκων που ακολουθούν είναι ...οι Μαίνητες της αρχαιότητας!

Αντίγραφο του 18ου αι. επάνω σε έργο του Ιταλού ζωγράφου της Αναγέννησης Βετσέλι Τιτσιάνο (γνωστού στην Ελλάδα και ως Τισιανός) (περ. 1490-1576) με τον τίτλο "A bacchanal of the Andrians" (Οι βακχικές εορτές των Ανδρίων). Ο πίνακας αυτός φυλάσσεται στο Μουσείο del Prado της Μαδρίτης. 

Τον συγκεκριμένο πίνακα του Τισιανού αντέγραψε πιστότατα ο Ιταλός Αλεσάντρο Βαροτάρι (γνωστός και ως Παντοβανίνο, λόγω της καταγωγής του απο την Πάδοβα) (1588-1649).

Πολύ κοντά στο έργο του Τισιανού (και κάπως σεμνότερο, όπως διαπιστώνουμε παρατηρώντας την γυμνή κοιμωμένη δεξιά), είναι και ο πίνακας του Φλαμανδού Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς (1577-1640), ο οποίος φέρει τον τίτλο "The Andrians" και φυλάσσεται στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Στοκχόλμης.

Στοιχεία από τις Βακχικές εορτές των Ανδρίων του Τισιανού έχει και το έργο "The Andrians. The great bacchanal" του Γάλλου Νικολά Πουσέν (1594-1665), που ανήκει στην συλλογή του Μουσείου του Λούβρου στο Παρίσι.

Αλλά και ο Φλαμανδός σερ Άντονυ βαν Ντάικ (1599-1641) αντέγραψε τον Τισιανό. Εδώ ένα προσχέδιο του έργου του "Bacchanal with the Andrians", που υπάρχει στο Βρεταννικό Μουσείο.

Για περισσότερες πληροφορίες γύρω από τις βακχικές εορτές της Αρχαίας Άνδρου και την ετυμολογία του ονόματος Μαίνητες, σας συστήνουμε να διαβάσετε το Ο Διόνυσος στην Άνδρο ή Οι Μεταμορφώσεις ενός Μύθου του καθηγητού κ. Δημήτρη Κυρτάτα (εκδ. Άγρα, 2012), αλλά και το Άνδρος ήτοι ιστορία της νήσου από την αρχαιότητα μέχρι των καθ'ημάς του Δημητρίου Πασχάλη  (εκδ. Δαρδανός, 1995) και τα ιστορικά πονήματα του Δημήτη Πολέμη.